Wees een goede grenswachter

Iedereen weet dat een dag maar 24 uur heeft en dat een mens rusttijd nodig heeft, maar het wordt regelmatig vergeten. ‘Nog even dit.’ ‘Als ik dit af heb, dan ga ik echt stoppen.’ ‘Nee schat, het is echt alleen deze week maar even druk op het werk.’ Hoe zorg je dat je je grenzen goed bewaakt? 

Wat je niet wilt, is keihard tegen die grenzen aanlopen – fysiek of emotioneel. Voor mij was er ooit een zeer pijnlijke slijmbeursontsteking in mijn schouder voor nodig, om te beseffen dat een baan van 32 uur en een eigen bedrijf runnen – los nog van een gezin met man en drie jonge kinderen – geen ideale combinatie was op de lange termijn. Mijn werkweek kon niet worden aangepast, dus het was kiezen: mijn baan of mijn droom. Het werd mijn droom; mijn eigen bedrijf uitbouwen!

Er zijn ook mensen die een burnout nodig hebben om te beseffen dat ze dingen anders moeten doen. Geen situatie waarin je makkelijk tot nieuwe keuzes komt; vaak ben je eerst een lange tijd bezig om te spitten in de oorzaak (of oorzaken?) ervan. Liever zorg je dat je er eerder bij bent, vóórdat het mis gaat.

Dat doe je in drie stappen:

1. Weten waar je grens ligt

Werkdruk is net zo persoonlijk als de voorkeur voor een vakantiestek. De een wil absolute stilte om te kunnen genieten; de ander gedijt het beste bij veel drukte en reuring. Luister goed naar hoe je ergens op reageert en weet wat je prettig vindt. Word je graag flink volgepland, of wil je absoluut lucht in je schema houden?

Je kunt je grenzen alleen maar bewaken, als je weet waar ze liggen.

Vervolgens kun je ze benoemen in je contact met anderen: aangeven wat jouw grenzen zijn.

‘Als je het voor twaalven kunt laten weten, kan ik de informatie nog meenemen in mijn update. Ontvang ik het na twaalven, dan neem ik het volgende week mee.’

‘Je kunt me bellen op mijn niet-werkdag als het echt een spoedsituatie is en je er ook met mijn vervanger niet uitkomt, maar in principe ben ik niet aan het werk op die dag en lees ik mijn e-mail ook niet. Appen of bellen is dus het verstandigst.’

2. De vinger aan de pols houden

Een Chinees spreekwoord luidt ‘Als ik het druk heb, ga ik even zitten; als ik het heel druk heb, ga ik even slapen.’ Dat voelt vast tegennatuurlijk, maar is in feite wel de slimste aanpak: een stap terug doen en goed blijven kijken wat er nu eigenlijk gebeurt. Wat zijn de prioriteiten in je werk? Welke effecten heeft de drukte op je lijf en je humeur? 

Ook goed is het om in de gaten te houden of anderen je grenzen wel respecteren. Gaan ze er stelselmatig overheen, dan is het zaak om opnieuw om de tafel te gaan.

3. Weten hoe je een rem bedient

Dan komt de lakmoesproef: op de rem gaan staan als het te ver gaat. Kun je dat? Of rek jij je grenzen altijd nog iets verder op, omdat je denkt dat het wel past? Het is goed om te weten welke zaken in je werk (en privéleven!) je tijd en energie kosten, en welke je tijd en energie opleveren. Ik heb al lang geleden gemerkt dat ik ’s avonds veel minder moe ben als ik, voordat ik mijn kinderen ophaal van de oppas, eerst een kwartier neem om de tafel aan kant te krijgen en het eten alvast een beetje voor te bereiden. De deur uithollen terwijl mijn huis en hoofd nog in werkmodus zijn, is een geheid recept voor losse-eindjes-moeheid.

Ga er eens voor zitten, en geef aan waar jij absolute grenzen hebt. Denk na over hoe ver je bereid bent te gaan (in belasting, in bereikbaarheid, in collegialiteit, in beschikbaarheid) en wat je dat kost en oplevert. Deze persoonlijke rekensom kun jij als enige maken.

Werk ze!