De vloek en de zegen van mobiele bereikbaarheid

Vroeger was iemands werkdag – uitzonderingen en specifieke beroepen daargelaten – redelijk voorspelbaar. Je begon op een bepaalde tijd, had pauze op een vaste tijd en ging naar huis op een vaste tijd. Met een beetje mazzel kwam zelfs de koffiejuffrouw op een voorspelbaar moment voorbij, tijdens je werkdag. Eenmaal thuis was daar het avondeten, afwassen, het acht-uur-journaal en misschien nog een film of ander tijdverdrijf. Dag voorbij. Truste.

Een dergelijke dag is niet meer representatief voor hoe een werkdag er tegenwoordig uitziet. De computer en de mobiele telefoon hebben ons werkend leven geleidelijk aan compleet omgegooid. Ik weet nog hoe ik zeventien (!) jaar geleden voor het eerst een mobiele telefoon kreeg – niet zo verwonderlijk, want ik werkte bij wat toen Libertel heette en inmiddels Vodafone. Bellen met een mobieltje was toen nog een dure aangelegenheid voor de happy few. Regelmatig maakte ik grafieken voor de directie over de dekkingsgraad, maar ook over de percentages ‘Nederlanders met een mobiele telefoon’. 12% was destijds (1996) nog een gedurfde prognose. Onvoorstelbaar nu; wereldwijd zaten we eind 2011 op een percentage van 87%: slechts 13% van de wereldbevolking heeft dus géén mobiele telefoon.

Deze week werd duidelijk hoe afhankelijk de mobiele telefoon ons heeft gemaakt; mobiel verbonden zijn met de rest van de wereld is zo gewoon geworden als water uit de kraan. Iets dat medio jaren ’90 al werd geroepen, maar schamper werd onthaald – wat een onzin! Toch is het zo geworden: er verschenen woedende berichten in de media over de storing bij Vodafone, compleet met Vodafone-logo’s met hoorntjes erin gemonteerd. Maar ik hoorde ook voorzichtige opgeluchte verhalen over mensen die merkten dat ze meer gedaan kregen, omdat ze niet gestoord werden door hun telefoon.

Hoe zorg je dat je niet gestoord wordt van of door je mobiele telefoon, vooral als dat een smartphone is? Drie basistips.

1. Vergeet die stomme reclameslogan ‘Always on’.
Mensen hebben time off nodig. Wie zegt dat hij dat niet nodig heeft, liegt (al is het maar tegen zichzelf).  Zorg dat er momenten in je dag zijn waarop je niet gestoord kunt worden door je telefoon; bijvoorbeeld onder het eten.
Heb je een functie waarin bereikbaarheid een noodzaak is, voor calamiteiten of voor medewerkers met dringende vragen? Zorg dan in elk geval dat de grens duidelijk is en voed mensen op als ze die grens – regelmatig – overschrijden. Niet bellen voor onzindingen die kunnen wachten tot morgen. Tussen 7 en 8 (of wanneer je dan ook eet): laat ze sms-en, tenzij er écht iets in brand staat. (no pun intended…)

2. Lees je mails op je telefoon alleen uit als je tijd hebt om ze te beantwoorden.
(Dat geldt sowieso voor het lezen van je mails: niet aan beginnen als je er eigenlijk geen tijd voor hebt.) De pest met het ‘scannen’ van je mails is, dat je geneigd bent ze toch te gaan beantwoorden. Ook als je eigenlijk thuis op de bank zit naast je partner, of bij de balletvoorstelling van je dochter. Een mens kan maar één ding tegelijk goed; multitasken – eigenlijk moet je dat switchtasken noemen, want je wisselt, je doet niets tegelijk – zorgt voor verlies in kwaliteit of aandacht.
Zet meldingen (piepjes, lampjes) voor berichten zoveel mogelijk uit.

3. Volg de strategie van de stiekeme-snoeperd-met-zelfkennis.
Weet je van jezelf dat je moeilijk van die telefoon af kunt blijven, volg dan de strategie van je medemens die het snoepen wil minderen: zorg dat je er niet makkelijk bij kunt. In je tas, op de kast… zo lang het niet binnen handbereik is en je er moeite voor moet doen, is de kans groter dat je er uiteindelijk vanaf ziet. Een open zak chips op de bank naast je is binnen no-time leeg; een telefoon op dezelfde plek is zó gepakt.

Er is nog veel meer te schrijven over de vloek en zegen van de smartphone! Het boek van Leslie Perlow over dit onderwerp (Sleeping with Your Smartphone: How to Break the 24/7 Habit and Change the Way You Work) verwacht ik eind juni binnen te krijgen… Wordt vervolgd, zogezegd.

Werk ze!

PS Maak je je soms zorgen of je smartphone een te grote rol speelt in je leven?

Kijk dan eens naar dit (Engelstalige) artikel over smartphoneverslaving. De belangrijkste conclusie daar is dat dit zeker een serieus issue kan zijn, waarover helaas nog veel niet echt bekend is. Er is geen uniforme oplossing op persoonlijk vlak, of op maatschappelijk vlak. De tips in het artikel kunnen je wel helpen meer inzicht te krijgen in jouw relatie met je smartphone en je op ideeën brengen hoe je hiermee anders kunt omgaan.